Bir Araştırmaya Göre Fazla Uyku Ölüm Riskini Artırıyor

Peki ya “çok fazla” uyumak? Son zamanlarda yayımlanan, günde dokuz saatten fazla uyumanın sağlığınız için az uyumaktan bile daha kötü olabileceğini öne süren haberler, ellerinizi havaya kaldırıp umutsuzluğa kapılmanıza neden olabilir.

Kafanızın karışması ve endişelenmeniz çok doğal.

Peki, ne kadar uykuya ihtiyacımız var? Ve çok uyumak sağlığımız hakkında bize ne söyleyebilir? Gelin, kanıtlara birlikte bakalım.

 

Uyku sağlığımız için hayati önem taşır

Beslenme ve fiziksel aktiviteyle birlikte uyku da sağlığın temel direklerinden biridir.

Uyku sırasında vücudumuzun uyanıkken düzgün çalışmasını sağlayan fizyolojik süreçler gerçekleşir. Bunlar arasında kasların yenilenmesi, hafızanın pekişmesi ve duyguların düzenlenmesi yer alır.

Avustralya’nın önde gelen, kar amacı gütmeyen ve kanıta dayalı uyku sağlığı bilgileri sunan kuruluşu Sleep Health Foundation, yetişkinlerin her gece yedi ila dokuz saat uyumasını önermektedir.

Bazı insanlar doğuştan “kısa uyuyanlar”dır ve yedi saatten az uykuyla da iyi işlev gösterebilir.

Ancak çoğumuz için yedi saatten az uyumak olumsuz sonuçlar doğurur. Bunlar kısa vadeli olabilir; örneğin kötü bir geceden sonra ertesi gün kendinizi daha yorgun, daha stresli, daha düşük modda hissedebilir, işe odaklanmakta zorlanabilirsiniz.

Uzun vadede ise yeterli ve kaliteli uyku alamamak ciddi sağlık sorunları için büyük bir risk faktörüdür. Kalp krizi ve felç gibi kardiyovasküler hastalıklar, tip 2 diyabet gibi metabolik bozukluklar, depresyon ve anksiyete gibi ruh sağlığı sorunları, kanser ve erken ölüm ile ilişkilendirilmiştir.

Yani, yeterince uyumamanın sağlığa zarar verdiği açık. Peki ya çok uyumak?

 

Fazla uyumak zararlı olabilir mi?

Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, araştırmacılar en az bir yıl boyunca bireyleri takip eden ve uyku süresinin kötü sağlık sonuçları veya ölüm riskini nasıl etkilediğini inceleyen 79 çalışmanın sonuçlarını analiz etti.

Yedi ila sekiz saat uyuyanlara kıyasla, günde yedi saatten az uyuyanların çalışmanın yürütüldüğü süre boyunca ölme riski %14 daha fazlaydı. Bu sonuç, yetersiz uykunun bilinen sağlık riskleri göz önünde bulundurulduğunda şaşırtıcı değil.

Ancak araştırmacılar, çok uyuyan kişilerin – yani günde dokuz saatten fazla uyuyanların – ölme riskinin daha da yüksek olduğunu buldu: Bu kişilerin ölme riski, yedi-sekiz saat uyuyanlara göre %34 daha fazlaydı.

Bu bulgu, 2018 yılında yapılan ve katılımcıların 1 ila 30 yıl boyunca uykularını ve sağlık durumlarını izleyen 74 çalışmanın sonuçlarını birleştiren bir araştırmayı destekliyor. O araştırma da, günde dokuz saatten fazla uyumanın ölüm riskini %14 oranında artırdığını ortaya koymuştu.

Ayrıca, yaşınıza göre gerekenden fazla uyumanın depresyon, kronik ağrı, kilo artışı ve metabolik bozukluklarla bağlantılı olduğunu gösteren başka araştırmalar da var.

Bunlar ürkütücü gelebilir. Ancak bu çalışmaların yalnızca çok uyuma ile sağlık sorunları arasında bir bağlantı bulduğunu unutmamak gerekir – bu, fazla uykunun bu sorunlara neden olduğu anlamına gelmez.

 

Peki bağlantı ne?

Fazla uyuma ile kötü sağlık arasındaki ilişkiyi etkileyen birçok faktör olabilir.

Kronik sağlık sorunları olan kişilerin sürekli olarak uzun süre uyuması yaygındır. Bu kişilerin vücudu iyileşmeyi desteklemek için daha fazla dinlenmeye ihtiyaç duyuyor olabilir ya da semptomlar veya ilaçların yan etkileri nedeniyle yatakta daha fazla zaman geçirebilirler.

Kronik rahatsızlığı olan kişiler aynı zamanda kaliteli uyku alamıyor olabilir ve daha fazla uyuyarak bu eksikliği telafi etmeye çalışabilir.

Ayrıca, sigara kullanımı ve fazla kilolu olmak gibi sağlık riskleriyle bağlantılı yaşam tarzı faktörlerinin de kötü uykuyla ilişkili olduğunu biliyoruz.

Yani insanlar, mevcut sağlık sorunları veya yaşam alışkanlıkları nedeniyle daha fazla uyuyor olabilir – çok uyudukları için hasta olmuyorlar.

Basitçe söylemek gerekirse, çok uyumak kötü sağlığın belirtisi olabilir; nedeni değil.

 

İdeal uyku süresi nedir?

Bazı insanların az, bazılarının ise çok uyuması bireysel farklılıklara bağlıdır – ve bunu henüz tam olarak anlamış değiliz.

Uyku ihtiyacımız yaşla ilişkili olabilir. Gençler daha fazla uyumak isteyebilir ve fiziksel olarak buna ihtiyaç da duyabilir; onlar için önerilen uyku süresi sekiz ila on saattir. Ayrıca gece geç yatıp sabah geç kalkma eğilimindedirler.

Yaşlı yetişkinler de yatakta daha fazla vakit geçirmek isteyebilir. Ancak bir uyku bozuklukları yoksa, ihtiyaç duydukları uyku süresi genç yaşlardakiyle aynıdır.

Yine de, çoğu yetişkinin yedi ila dokuz saat uykuya ihtiyacı vardır – bu aralığı hedeflemek sağlıklı kabul edilir.

Ancak yalnızca ne kadar uyuduğunuz değil, uykunun kalitesi ve düzenli yatma/kalkma saatleri de genel sağlığınız için en az uyku süresi kadar önemlidir.

 

Sonuç olarak

Pek çok Avustralyalı yetişkinin önerilen uyku süresini karşılamadığı düşünüldüğünde, çok fazla uyuyup uyumadığımızı dert etmek yerine yeterince uyuyup uyumadığımıza odaklanmalıyız.

İyi bir gece uykusu için, gündüzleri güneş ışığına çıkın ve aktif olun, düzenli bir yatma ve kalkma saati oluşturun. Uyumadan önceki bir saat içinde ekranlardan uzak durun, sizi rahatlatacak bir şey yapın ve uyku ortamınızın sessiz, karanlık ve konforlu olmasını sağlayın.

Eğer normalden çok daha uzun süre uyumaya başladığınızı fark ederseniz, bu vücudunuzun size başka bir şey anlatmaya çalıştığı anlamına gelebilir.

Uyku sorunları yaşıyorsanız ya da endişeleriniz varsa, bir doktora danışın. Ayrıca Sleep Health Foundation’ın web sitesindeki kaynakları da inceleyebilirsiniz.

Charlotte Gupta, Kıdemli Doktora Sonrası Araştırmacı, Appleton Enstitüsü, HealthWise Araştırma Grubu, CQUniversity Australia

Gabrielle Rigney, Psikoloji Bölümünde Kıdemli Öğretim Görevlisi, Appleton Enstitüsü, CQUniversity Australia

Bu yazı SCIENCEALERT’ de yayınlanmıştır.