Molekülleri Bağlamak: 2022 Nobel Kimya Ödülü Açıklandı

Yeni moleküller oluşturmak, çok fazla kimyasal araştırmanın ve ayrıca ilaç üretiminden yeni malzemelere kadar birçok endüstriyel alanın temelini oluşturmaktadır. Bu yaklaşımları geliştirmenin çok büyük sonuçları var ve Nobel Ödülü komitesi, pek çok kişi arasından tam da bunu yapan üç kişiyi tanıdı.

Bu yılın Nobel Kimya Ödülü kazananları Carolyn Bertozzi, Morten Meldal ve Barry Sharpless oldu. Motivasyonları, click kimyasının ve ardından biyoortogonal kimyanın geliştirilmesi.

Nobel Kimya Komitesi Başkanı Johan Åqvist basın toplantısında, “Bu yılın Kimya Ödülü, meseleleri fazla karmaşık hale getirmemek ve yerine kolay ve basit olanla çalışmakla ilgilenir. Basit bir yol izlenerek bile işlevsel moleküller oluşturulabilir." dedi.

Click kimyasının arkasındaki fikir gerçekten de son derece kolay ve basittir: Molekülleri sadece birbirine bağlamak mümkün müdür? Akla kemer tokası geliyor. Cevap evet, mümkün. Sadece katalizör (reaksiyonu hızlandırabilecek bir şey) gibi doğru bir araca ihtiyacınız var.

Meldal ve Sharpless, bağımsız olarak, şimdi click kimyasının en önemli parçası olarak kabul edilen şeye ulaştılar: bakır katalizli azid-alkin sikloadisyon. Bu kimyasal reaksiyon, istenmeyen yan ürünler oluşturmadan güvenilir molekül üretimine imkan tanır.

Yaklaşım, daha iyi materyaller yapmak, ilaç geliştirmek ve hatta DNA'yı haritalamak için endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte, bu tekniğin biyolojik kullanımı, Bertozzi ve ekibinin çalışmasıyla gerçek anlamda devrimini bulmuştur.

Bertozzi'nin biyoortogonal kimyanın yaratılmasıyla yaptığı şey budur. Yeni Nobel ödüllü, "moleküler izleyiciler" ekleyerek glikanın hücre yüzeyindeki davranışını incelemek için click kimyası yaklaşımını kullanmanın potansiyelini gördü. Normal biyolojik süreçleri bozmadan bu izleyicileri oluşturan bu reaksiyonları bulabildi.

Biyoortogonal reaksiyonlar artık dünya çapında hücresel süreçleri araştırmak için yaygın olarak kullanılmakta ve hatta hastalıklı hücreleri daha iyi hedefleyebilen kanser ilaçları oluşturmak için bile kullanılıyor. Bunlardan bazıları klinik deneylerde test edilmektedir.

Ödül 10 milyon İsveç kronu (yaklaşık 17 milyon TL) değerinde ve kazananlar arasında paylaştırılacak. Bertozzi, 191 bireysel alıcı arasından bu ödülü kazanan sekizinci kadın oldu. Sharpless daha önce 2001 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştı.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.