Boğulma Balık Kılçığı Yutmanın Yarattığı Sağlık Risklerinden Sadece Biridir

Ballas’ın yaşadığı korkutucu olay 20 dakika sürdü; jüri üyesi nefes almakta zorlanırken, saç ve makyaj uzmanı Heimlich manevrasını (karın itişi olarak da bilinir) uygulayarak kılçığı çıkarmayı başardı.

Elbette Ballas, böyle bir olay yaşayan ilk kişi değil. Hatta merhum Kraliçe Anne’nin bile benzer bir deneyimi olmuştu.

Balık kılçıkları, insanların acil servise başvurmasının en yaygın nedenlerinden biridir. Bu durum özellikle balık tüketiminin yüksek olduğu Asya ülkelerinde çok daha sık görülür. Öyle ki, Çin’de balık kılçığı çıkarma konusunda uzmanlaşmış klinikler bile açılmıştır.

Balıklar birçok mineral, protein ve kalp sağlığına faydalı yağ asitleri için iyi bir kaynak olsalar da, aynı zamanda genelde filetonun içinde bulunan küçük ve hassas “iğne kılçıkları” içerirler.

Morina balığında yaklaşık 17, somonda ise yaklaşık 30 iğne kılçığı bulunur – bazı balıklarda bu sayı 100’ü bile aşabilir. Yılanbalığı kılçıkları da sıklıkla acil servis ziyaretleriyle ilişkilendirilirken, pisi balığı kılçıkları sayı ve boyutları nedeniyle özellikle tehlikelidir; çünkü boğazın derinlerine kolayca takılabilirler.

Yemek hazırlama sürecinde ne kadar dikkat edilirse edilsin, bazı kılçıklar gözden kaçabilir. Bu kılçıklar yanlışlıkla yutulduğunda tehlikeli olabilir – ve boğulma yalnızca yol açabilecekleri ciddi komplikasyonlardan biridir.

Balık kılçıkları tipik olarak boğazın arkasındaki bademciklere, ağzın arkasındaki yutağa, yutkunmada rol oynayan küçük bir boşluk olan piriform sinüse ve elbette boğazı mideye bağlayan yemek borusuna takılır.

Eğer yanlışlıkla bir balık kılçığı yutarsanız, muhtemelen öksürme, boğazda batma hissi veya “bir şey takılmış” duygusu, yutkunmada zorlanma ve kan tükürme gibi belirtiler yaşarsınız.

Ancak her zaman belirti göstermeyebilirler – bazı insanlar farkında olmadan boğazlarında kılçıkla yaşayabilir.

Örneğin 2012’de, 69 yaşındaki Japon bir kadın boynunun şişmesi şikâyetiyle hastaneye gittiğinde, doktorlar boğazında dokuz aydır takılı duran 32 mm’lik bir balık kılçığı buldu.

Fark edilmeyen balık kılçıkları boyunda da hareket edebilir. Tekrarlayan yutkunmalar, kılçığın yemek borusunun duvarını delmesine ve boynun dar boşluklarına ilerlemesine neden olabilir.

Burada kılçık, beyne kan taşıyan ana damar olan karotis arteri gibi çok önemli sinir ve damarlara büyük zarar verme riski taşır.

Kılçıklar tiroid bezini de delebilir, bu da apselere ve iltihaplanmaya neden olabilir. Bu durum nadir görülen, ancak son derece tehlikeli bir komplikasyon olan sepsise yol açabilir.

Bazı durumlarda takılan balık kılçıkları boyun kaslarına veya derinin altına bile ilerleyebilir. Hatta yakın zamanda Taylandlı bir kadında olduğu gibi deriden dışarı bile çıkabilirler.

Boğazdan dışarı doğru göç eden kılçıklar acil cerrahi müdahale gerektirir; çünkü başka türlü çıkarılma şansları yoktur. Bu kılçıklar kalbin etrafındaki boşluklarda enfeksiyona neden olabilir veya omuriliğe göç edip felce yol açabilecek ikincil enfeksiyonlara sebep olabilir.

Bu nedenle, yanlışlıkla bir kılçık yuttuğunuzda onu en kısa sürede çıkarmaya çalışmak çok önemlidir.

 

Ne Yapmalı?

Takılan balık kılçıkları çeşitli yöntemlerle çıkarılabilir.

Bazı insanlar için güçlü bir öksürük, kılçığı çıkarmak için yeterlidir. Bu yöntem, kılçığın yemek borusu yerine soluk borusunda sıkıştığı durumlarda daha etkilidir.

Ancak öksürmenin bir sorunu vardır: Kılçığı dışarı atmak yerine yerinden oynatıp mideye veya bağırsaklara doğru ilerlemesine neden olabilir; bu da delinme riski taşır.

Yemek borusunun duvarına saplanan kılçıklar vücuttan ilerleyebilir, fakat birçok durumda endoskopik çıkarma gerekir.

Bazı öneriler ekmek veya muz yemeyi kılçığı aşağı itmek için tavsiye eder; ancak bu yöntemi destekleyen hiçbir bilimsel kanıt yoktur.

Hatta hava yolunu veya yemek borusunu daha fazla tıkayabilir – hatta kılçığın dokunun içine daha da saplanmasına neden olarak durumu kötüleştirebilir.

Bu nedenle öksürmek işe yaramıyorsa ve hâlâ belirtiler devam ediyorsa, tıbbi yardım almak en mantıklı adımdır.

Kişi konuşamıyor veya nefes alamıyorsa, balık kılçığı (veya başka bir cisim) için karın itişi (Heimlich manevrası) gerekebilir. Böyle bir durumda acil servisi aramak ve hızlı tıbbi yardım almak şarttır.

Adam Taylor, Anatomi Profesörü, Lancaster Üniversitesi

Bu yazı SCIENCEALERT’ de yayınlanmıştır.