Hubble, Yakındaki Galaksileri Dağılmaktan Kurtaran Kalkanı Buldu
Büyük ve Küçük Macellan Bulutları’nın güçlü kuvvetler karşısında hayatta kalması gök bilimcileri şaşırttı, ancak uzay teleskopları arasındaki bir iş birliği cevabı sağlıyor.

Samanyolu Galaksisi bizim değerli evimiz olabilir, ancak daha küçük yıldız koleksiyonlarına zorbalık yapabilir. Tüketmediği cüce galaksiler, çok daha büyük bir cismin kütleçekim kuvveti tarafından parçalanma eğilimindedir. Bu nedenle, en yakın galaktik komşularımızdan ikisi olan Büyük ve Küçük Macellan Bulutları'nın hayatta kalması gök bilimcileri şaşırttı, ancak şimdi cevabı bulduklarını düşünüyorlar. Çiftin daha büyük olanı, yalnızca kendisini değil, daha küçük olanını da koruyan bir gaz kozası tutar.

Nature'daki bir makale, iki cüce galaksiyi çevreleyen ve Samanyolu'nun ham maddeleri çalmasını engelleyen sıcak gaz koronasını ortaya koyuyor.

Onlarca yıl önce, Macellan Bulutlarının arkasından gelen, çok daha büyük komşularıyla yakın zamanda (gök bilimcilerin standartlarına göre) karşılaşmalarından kaynaklanan, gaz akışları tespit edildi.

Colorado Koleji'nden Dr. Dhanesh Krishnarao bir açıklamada, "Birçok insan bu malzeme akışlarının nasıl orada olabileceğini açıklamakta zorlanıyordu." dedi. "Eğer bu gaz bu galaksilerden çıkarıldıysa, nasıl hala yıldız oluşturuyorlar?"

Cevap, Hubble uzay teleskobu ve eski Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer (FUSE) uydusu ile yapılan gözlemlerin birleştirilmesiyle ortaya çıktı ve diğer galaksiler için de etkileri var.

Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü'nden Dr. Andrew Fox, "Galaksiler, diğer galaksilere karşı savunma kalkanı görevi gören gaz kozalarla kendilerini sarıyorlar." dedi.

Large and small magellanic clouds

Kuasarlardan gelen morötesi ışığın spektroskopik gözlemleri, Küçük ve Büyük Macellan Bulutları’nı çevreleyen dağınık bir sıcak gaz halesi olan Macellan Koronası’nı saptar ve haritasını çıkarır. Burada korona (mor), Macellan Bulutları’ndan 100.000 ışık yılından fazla uzanıyor ve Samanyolu'nu çevreleyen korona ile karışıyor.

 

Bulgu, 100.000 Kelvin derecenin üzerindeki sıcaklıklarda ve 400.000 ışık yılı yarıçapında bir koronanın, çıkarılan gaz ve bulutların kararlılığı birleşiminden sorumlu olabileceğini gösteren önceki modellemenin bir kanıtıdır. Galaksiler ilkel gaz bulutlarından oluşur ve daha büyük olanlar bunun bir kısmını korona olarak tutabilir. Bir cüce galaksi olarak sınıflandırılmasına rağmen, Büyük Macellan Bulutu (LMC), bir tanesini sürdürmek için iyi bir olasılık olarak kabul edildi. LMC'nin koronası, küçük kardeşiyle atışan, ancak yine de onu koruyan büyük çocuk gibi, daha küçük bulutu da koruyacak kadar geniştir.

Samanyolu'nun koronasını içeriden incelemek zordur ve diğer galaksilerin çoğu bu kadar sönük bir şeyi görmek için çok uzaktadır, dolayısıyla LMC’ninki eşsiz bir fırsat sağlar. Yine de, bulmak kolay değildi. Krishnarao, "Korona gazı çok dağınık, neredeyse orada bile değil." dedi. Ayrıca bulutların kendisinden veya Samanyolu'ndan kaçan malzemeden de ayırt edilmelidir.

Ne arayacaklarını bilmek için yazarlar diğer uca gittiler ve koronaların kuasarları içeren uzak galaksiler üzerindeki etkilerini araştırdılar. Bu koronalar mevcut ekipmanla doğrudan görülemeyecek kadar uzak olsalar da, kuasarın üzerini örterler ve ürettikleri belirgin karartma bize koronal bileşim hakkında ipuçları verdi. LMC'yi çevreleyen eşleşen malzeme bulundu.

Ekip, Big Bang'den gelen ilkel bir hidrojen ve helyum karışımı olmaktansa LMC'nin koronasında iyonize karbon, oksijen ve silikon buldu. Ayrıca, her zaman düşük olan yoğunluğun, LMC'den uzaklaştıkça azaldığını da belirlediler.

Yine de seyrek olsa da, korona, galaksilerin Güney Yarımküre'deki karanlık gökyüzü alanlarından çıplak gözle görülebilmesinin nedenidir. Krishnarao, "Galaksiye girmeye çalışan herhangi bir şeyin, önce bu maddeden geçmesi gerekir, böylece bu etkinin bir kısmını emebilir." dedi. Samanyolu veya başka bir cisimle her karşılaşma, koronanın bir kısmını aşındırır, ancak küçük galaksilerdeki gazların daha kötü hasar görmesini önler.

Aynı yöndeki uzak galaksilerden gelen herhangi birini bulabilirsek, hızlı radyo patlamaları üzerindeki dağıtıcı etkisini gözlemlemek koronanın daha fazla sırrını ortaya çıkabilir.

Kalkan sonsuza kadar sürmeyecek. Her iki galaksinin de Samanyolu'na düşen bir yörüngede olduğu ve sonunda yakalanacağı düşünülüyor. Ancak bu sırada büyük bir hızla yıldız oluşturuyorlar ve bize zengin bilimsel imkanlar sağlıyorlar.

Bu içerik IFLSCIENCE’da yayınlanmıştır.

Fizikist
Türkiye'nin Popüler Bilim Sitesi

0 yorum