Çok güzel bir konu. Öncelikle zamanı çıkarırsak \"gelecek\" diye bir kavramdan bahsedebilir miyiz bilemiyorum. Ama kısaca şunu söylemek istiyorum: zamanın varlığı kesindir. Nasıl bu kadar emin konuşuyorsun diyorsan, zamanın varlığına dolaylı yoldan eminiz. İşte bu dolaylı yol entropidir. Entropi\'yi yok sayarsak (ki neredeyse bütün fizik termodinamik yasaları üzerine kurulmuştur) zaman yok diyebiliriz. Çünkü entropi \"zamanın aktığını\" söyler. Hangi yöne olursa olsun ister geçmişe ister geleceğe doğru olsun, zaman akmaktadır. Bu da zamanı dolaylı yoldan var eder. Zamanın olmadığı evren modellerinde nedensellik mümkün müdür bilmiyorum bu hala tartışmalı bir konu.
Evet, mantıksal olarak düşüncelerimizin olayları etkilediği bellidir. Yani örneğin boş bir su şişesini sıkarak fiziksel şeklini bozmayı istedik ve yaptık diyelim. Bu işlem mantıken önce onu sıkacağımızı düşünmüş, sonra da onu sıkarak fizikselliğini değiştirmişizdir. Bu yönden bakıldığında düşüncelerimiz evrendeki olayları etkilemiştir. Hatta işin içine zamanı da katalım: Bu şişeyi sıkma düşüncesi geçmişden gelen çok öncelerden anlatılan bir fikir bir halk hikayesi olsun, o zaman geçmiş gelecekteki evrendeki fizikselliği değiştirmiştir. Big Crunch\'un olduğu bir evrende tıpkı bu şekilde geleceğin de tersine nedensellikden dolayı geçmişi ve geçmişteki düşüncelerimizi etkileyebilir.
Ama burada bir sorun var. Ve o sorun beni çok heyecanlandırıyor. Şişeyi sıkmayı düşündüğümüzde, beyindeki nöronsal yapı değişir. Ama bu değişimin nedeni çözülmez. Beyin o kadar karışıktır ki, fiziksel evrende düşünce yöntemiyle yapılan işler nedensellikte beyin safasına geldiğinde duraksar. Açıklayamacağımız sonuçlar ve nedenler vardır beyin içerisinde. Çok güzel bir konu bunun üzerine daha çok konuşulması gerek.
![Uzay Çalışmalarının Önemi - Süleyman Fişek [Röportaj]](https://www.fizikist.com/uploads/img/uzay-calismalarinin-onemi.jpg "Uzay Çalışmalarının Önemi - Süleyman Fişek [Röportaj]")