0

ETKİ-TEPKİ PRENSİBİ

Yahya Bass 10 yıl önce 4
0

Temel hareket kanunlarını hatırlamakta fayda var: 1-Bir cisim üzerine hiç bir kuvvet etki etmiyorsa veya cisim üzerine etkiyen kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cismin hızını değişmez. Duruyorsa durmaya devam eder; sabit hızla hareket ediyorsa aynı hızla hareketini sürdürür. F=0 ise v=sabittir.(sıfır veya başka değişmeyen bir sayı) 2-Bir cisim üzerine değeri ve yönü değişmeyen bir kuvvet etki ederse cisim etkiyen kuvvet yönünde sabit bir ivme kazanır.Bir cisim üzerine değeri ve yönü değişmeyen birden fazla sayıda kuvvet etki ederse cisim etkiyen kuvvetlerin bileşkesi yönünde sabit bir ivme kazanır.Her iki durumda da, cismin kazandığı ivmenin değeri, net kuvvetle doğru orantılı ve cismin kütlesiyle ters orantılıdır. F=sabit ise a=F/m \'dir. 3-Bir cisim, ikinci bir cisim üzerine uyguladığı kuvvet (etki) değerinde fakat zıt yönde tepki görür. Fe=Ft Bir cismin üzerine etkiyen kuvvet ya da kuvvetlerin toplamı sıfırsa bu cisim hareket eder mi? Eğer ederse, nasıl hareket eder? Bu sorulara cevap vermek için yapılan deneyler ve hesaplamalar sonucunda 1. Kanun keşfedilmiştir. Burada cisim dediğimiz bir tek parçacık da olabilir, birden fazla sayıda parçacık da olabilir. Burada sistem olarak adlandırılan şey, bir ya da birden fazla sayıda parçacıktan oluşan cismin kendisidir. Kuvvet dediğimiz şey ise, sistem dışındaki başka bir cisim tarafından sistemdeki cisim üzerine yapılan etkidir. Bir cismin üzerine etkiyen kuvvet ya da kuvvetlerin toplamı sıfır değilse bu cisim hareket eder mi? Eğer ederse, nasıl hareket eder? Hareket eden cismin hareketini belirleyen fiziksel kavram, cismin kütlesi midir? Cismin hızı mıdır? Cismin ivmesi midir? Cismin momentumu mudur? Yoksa cisme etki eden net kuvvet mi belirleyicidir? Kütle, yerdeğiştirme, hız, ivme, momentum ve net kuvvet adını verdiğimiz fiziksel büyüklükler birbiriyle nasıl ve ne şekilde bağlantılıdır? Bu sorulara cevap vermek için yapılan deneyler ve hesaplamalar sonucunda 2. Kanun keşfedilmiştir. Burada cisim dediğimiz bir tek parçacık da olabilir, birden fazla sayıda parçacık da olabilir. Burada sistem olarak adlandırılan şey, bir ya da birden fazla sayıda parçacıktan oluşan cismin kendisidir. Kuvvet dediğimiz şey ise, sistem dışındaki başka bir cisim tarafından sistemdeki cisim üzerine yapılan etkidir. Bir A cismi başka bir B cismi üzerine bir kuvvet uyguluyorsa, B cismi de A cismi üzerine bir kuvvet uygular mı? Birinciye etki kuvveti ve ikinciye tepki kuvveti adını verirsek, etki ve tepkinin yönleri birbiriyle bağlantılı mıdır? Etkinin yönü ile tepkinin yönü birbiriyle ne şekilde bağlantılıdır? Etkinin yönü değişirse tepkinin yönü nasıl değişir? Etkinin miktarı değişirse tepkinin miktarı nasıl değişir? Eğer A cisminin B\'ye uyguladığı kuvvet, fiziksel temas yoluyla olsa veya dokunmadan olsa cevap değişir mi? Gözle görülebilir bir şekilde arada katı, sıvı, gaz aracılığıyla bu etki yapılsa veya gözle görülemeyen bir kuvvet şeklinde yapılsa (Elektrik çekme-itme kuvveti, Manyetik çekme-itme kuvveti, Kütle çekim kuvveti ) sonuç değişir mi? Nasıl? A ve B cisimlerinin birinin ya da her ikisinin de hareket ediyor olması veya sabit olması durumlarında cevap farklı olur mu? Bu sorulara cevap vermek için yapılan deneyler ve hesaplamalar sonucunda 3. Kanun keşfedilmiştir. Burada cisim dediğimiz bir tek parçacık da olabilir, birden fazla sayıda parçacık da olabilir. Burada sistem olarak adlandırılan şey, hem A cismi hem de B cismidir. Kuvvet dediğimiz şey ise, hem A\'nın B üzerine uyguladığı Fab kuvveti ve hem de B\'nin A üzerine uyguladığı Fba kuvvetidir. Cevap olarak, Fab kuvveti ile Fba kuvvetinin değerleri her zaman eşit ve yönleri her zaman zıt olduğundan vektörel toplamları her zaman sıfır olur. Eğer ele aldığınız soruda tepki kuvvetini ya da kuvvetlerini hesaplamak isterseniz, sistem olarak A ile B cisimlerinin her ikisini ve Fab ile Fba kuvvetlerinin her ikisini sisteme dahil edersiniz ve denklemlerinizi, Fab + Fba = 0 şeklinde yazarsınız. Sonuç olarak bilinmeyen tepki kuvvetlerini bulursunuz. Eğer kütle, yerdeğiştirme, hız, ivme, momentum gibi hareketi belirleyen fiziksel miktarlardan birini veya birkaçını hesaplamak isterseniz bu durumda tepki kuvvetini sisteme dahil etmezsiniz ve denklemlerinizi, F=m*a şeklinde yazarsınız. Sonuç olarak bilinmeyen fiziksel büyüklükleri bulursunuz.

Mehmet Yozcu 10 yıl önce 0
0

Selamlar Öncelikle özür dilemeliyim ki yukardaki satırlar biraz daha özenli yazılmalıydı. Bunu, sonradan farkettim. Özür dileyerek hatamı telafi etmeye çalışayım. Ben profesyonel bir fizik öğretmeni değilim. Boş vakitlerinde Fizikist sitesini takip eden, 45 yaşında bir makine mühendisiyim. Amacım bilgilerimi tazelemek, yeni bilgiler edinmek ve yardımcı olmaya çalışmak. Her ne kadar dikkat etsem de, satırlarım hatasız olmuyor. Şöyle ki: Birinci olarak, Newton\'un Hareket yasalarının 2.sini yazarken sadece kuvvet diye yazmak yeterli değil. Cismin kazandığı ivmenin yönü ve değeri, dengelenmemiş dış kuvvetlerin bileşkesi yönündedir ve değeriyle orantılıdır. Orantı sabiti de hareketli cismin kütlesidir.\"Dengelenmemiş kuvvet\" terimi ile \"dış kuvvet\" terimi burada önemli. İkinci olarak, \"Tepki kuvveti, serbest cisim diyagramı çizilirken ve denklemleri yazıp çözümleme yaparken dikkate alınır mı alınmaz mı?\" dersen, her zaman dikkate alınır. Ele aldığımız cismin ivmesini görmek için tepki kuvveti de dahil olmak üzere bütün dış kuvvetlerin bileşkesi hesaplanmalıdır. Yanlız tepki kuvvetlerini hesaplarken dikkat edilmesi gereken bir kaç nokta var: Şöyle ki, iç kuvvetler her zaman çift olarak (etki-tepki) ortaya çıkar. Başka bir deyişle, dengelenmemiş, tek bir iç kuvvet oluşturmak mümkün değildir. Dış kuvvetler ise her zaman çift olarak ortaya çıkmayabilir. Tepki kuvvetini, cismin geometrik olarak serbestçe hareket edip edemediğini gözönüne alarak hesaplamak gerekir. Bazı fizik problemlerinde, cisim üzerine etkiyen kuvvet/ler belirgindir. Kuvvet/ler kolaylıkla hesaplanabilir. Bazen ele alınan problemde, cisim üzerine etkiyen kuvvet/ler çok belirgin değildir. Cisme etkiyen dış kuvvet/ler vardır. Fakat tepki kuvveti kısmen oluşur veya hiç oluşamaz. Cismin veya kuvvet/lerin geometrisi, açıları bu sonucu ortaya çıkarır. Bu durumda dengelenmemiş bir bileşke dış kuvvet var demektir. (eğik düzlem veya açılı kuvvet/ler durumunda) Bazen ele alınan fizik probleminde etki görünür değildir, fakat tepki kuvveti görünürdür. (duvara atılıp dönen lastik top üzerine etkiyen kuvvet/ler) Bazen ele alınan fizik probleminde etki görünürdür, fakat tepki kısmen oluşur veya yoktur. (sürtünmenin var/yok kabul edildiği ortamda, havadaki bir cisme etkiyen kuvvet/ler) Bazen ele alınan fizik probleminde ne etki ne de tepki kuvveti görünürdür. (rokete veya havası boşalan serbest balon üzerine etkiyen kuvvet/ler) Evet şimdi kağıdı kalemi alıp fizik çalışma zamanı. Selam, hürmet, muhabbet.

Mehmet Yozcu 10 yıl önce 0